భారత దేశానికి చెందిన, ప్రఖ్యాత షెహనాయ్ విద్వాంసుడు. సాంప్రదాయ వేడుకలు, ఉత్సవాలు జరిగినప్పుడు షెహనాయ్ వాద్యాన్ని ఉపయోగించడం రివాజే అయినా, దానిని కచేరి స్థాయికి తీసుకు వెళ్ళిన ఘనత మాత్రం వారికే చెందుతుంది. అత్యుత్తమ సంగీతకారులలో ఒకరైన భారతరత్న ఉస్తాద్ బిస్మిల్లా ఖాన్ గారి జన్మదిన జ్ఞాపకం !

    🌿🌺🌿🌺🌿🌺🌿🌺🌿

భారతరత్న ఉస్తాద్ బిస్మిల్లా ఖాన్ 1916 మార్చి 21న ప్రస్తుత బీహార్‌లోని భిరుంగ్ రౌత్ కి గలిలోని భిరుంగ్ రౌత్ కి గలిలో సాంప్రదాయ ముస్లిం సంగీతకారుల కుటుంబంలో ఖమరుద్దీన్ ఖాన్‌గా జన్మించారు. ఆయన పైగాంబర్ బక్ష్ ఖాన్ మరియు మిత్తన్ దంపతుల రెండవ కుమారుడు. ఆయన తాత రసూల్ బక్ష్ ఖాన్ జననంతో "బిస్మిల్లా" అని నినాదాలు చేశారు మరియు ఖమరుద్దీన్ ఖాన్ బిస్మిల్లా ఖాన్ అని పిలువబడ్డారు .

.....

సంగీతకారుల కుటుంబంలో జన్మించిన ఆయన, తన మామ దివంగత అలీ బక్ష్ 'విలాయతు' వద్ద శిక్షణ పొందారు, ఆయన షెహనాయ్ వాయించేవాడు మరియు వారణాసి విశ్వనాథ్ ఆలయంలో అనుబంధంగా ఉండేవాడు. ఆయన తండ్రి భోజ్‌పూర్ రాజు ఆస్థాన సంగీతకారుడు, ఆయనను దుమ్రావ్ ప్యాలెస్‌లో నియమించారు. ఆయన ముత్తాత ఉస్తాద్ సలార్ హుస్సేన్ ఖాన్ మరియు తాత రసూల్ బక్ష్ ఖాన్ కూడా డుమ్రావ్ ప్యాలెస్‌లో సంగీతకారులు.  ఉస్తాబ్ బిస్మిల్లా ఖాన్ ప్రపంచం షెహనాయ్‌ను

......

ఎలా చూస్తుందో ఒంటరిగానే మార్చారు . ఒక ముఖ్యమైన జానపద వాయిద్యం నుండి, 1937లో కలకత్తా ఆల్ ఇండియా మ్యూజిక్ కాన్ఫరెన్స్‌లో ఉస్తాద్ ఖాన్ ప్రదర్శన తర్వాత అది అకస్మాత్తుగా భారతీయ సంగీత హృదయంలో చోటు సంపాదించుకుంది.  ప్రపంచంలోని అత్యుత్తమ సంగీతకారులలో ఒకరైన ఉస్తాద్ బిస్మిల్లా ఖాన్ ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రేక్షకులకు వాయించారు. తన కళ మరియు సంగీతం పట్ల ఆయనకున్న అంకితభావం ఎంతగా ఉందంటే, తన భార్య మరణం తర్వాత  తన షెహనాయ్‌ను "బేగం" అని పిలిచాడు.

......

1947లో భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన సందర్భంగా, బిస్మిల్లా ఖాన్ ఢిల్లీలోని ఎర్రకోటలో ప్రదర్శన ఇచ్చారు. 1950లో భారతదేశ తొలి గణతంత్ర దినోత్సవ వేడుకల సందర్భంగా కూడా ఆయన ఇక్కడ ప్రదర్శన ఇచ్చారు. రాబోయే సంవత్సరాల్లో స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ వేడుకల సందర్భంగా ఆయన ప్రదర్శన త్వరలోనే సాంస్కృతిక కార్యక్రమంలో అంతర్భాగంగా మారింది. దూరదర్శన్ ఢిల్లీలోని ఎర్రకోట నుండి ప్రధానమంత్రి ప్రసంగంతో పాటు ఆయన సంగీత కచేరీని క్రమం తప్పకుండా ప్రసారం చేసేది.  షెహనాయ్

......

కచేరీలు మరియు కచేరీలతో పాటు , ఉస్తాద్ బిస్మిల్లా ఖాన్ సినిమాలతో కూడా సంబంధం కలిగి ఉన్నారు. ఆయన సత్యజిత్ రే యొక్క ప్రశంసలు పొందిన జల్సాఘర్‌లో నటించారు మరియు విజయ్ భట్ దర్శకత్వం వహించిన 1959 చిత్రం గూంజ్ ఉతి షెహనాయ్‌లో షెహనాయ్ వాయించారు. జాతీయ అవార్డు గ్రహీత దర్శకుడు గౌతమ్ ఘోష్ ఆయన జీవితంపై సంగ్ -ఎ-మీల్ సే ములాఖత్ అనే డాక్యుమెంటరీని దర్శకత్వం వహించారు. ఇటీవల ఆయన సంగీతం రణబీర్ కపూర్ నటించిన ఇంతియాజ్ అలీ చిత్రం రాక్‌స్టార్‌లో చేర్చబడింది. స్లమ్‌డాగ్ మిలియనీర్‌కు ఆస్కార్ అవార్డు గెలుచుకున్న ఎఆర్ రెహమాన్ ఈ చిత్రానికి సంగీత దర్శకుడు.  2001లో ఈ మాస్ట్రోకు భారతదేశ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం భారతరత్న లభించింది.  ఉస్తాద్ బిస్మిల్లా ఖాన్ చివరి కోరిక, అమరవీరులకు నివాళిగా ఇండియా గేట్ వద్ద ప్రదర్శన ఇవ్వగలగడం, గుండెపోటుతో నెరవేరలేదు. ఆయన మరణం సందర్భంగా  ప్రభుత్వం జాతీయ సంతాప దినాన్ని ప్రకటించింది. భారత సైన్యం 21 తుపాకీల వందనంతో పాత వారణాసిలోని ఫతేమాన్ శ్మశానవాటికలో వేప చెట్టు కింద  ఆయన షెహనాయ్‌తో పాటు ఖననం చేశారు. 

....

న్యూఢిల్లీలోని సంగీత నాటక అకాడమీ, ఆయన గౌరవార్థం 2007లో ఉస్తాద్ బిస్మిల్లా ఖాన్ యువ పురస్కార్‌ను ఏర్పాటు చేసింది, దీనిని సంగీతం, నాటకం మరియు నృత్య రంగంలోని యువ కళాకారులకు ప్రదానం చేస్తారు.  ఆయన 102వ జయంతి సందర్భంగా, గూగుల్ డూడుల్‌తో సంగీతకారుడికి నివాళులర్పించింది. ఆయన సంగీతం కాలం చివరి వరకు ఉంటుంది, ఆయన ప్రఖ్యాతంగా "ప్రపంచం అంతరించిపోయినా, సంగీతం ఇంకా మనుగడలో ఉంటుంది" అని ప్రవచించిన విధంగా మాస్ట్రోకు 2001లో భారతదేశ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం భారతరత్న లభించింది. 

మహమ్మద్ గౌస్ 

        🌿🌺🌿🌺🌿🌺🌿🌺🌿