మనకు రాజ్యాంగం ఎందుకు అవసరం?

రాజ్యాంగం అనేది ఒక దేశం ఎలా నడవాలి, ప్రభుత్వం ఎలా పనిచేయాలి, పౌరులకు ఎలాంటి హక్కులు ఉండాలి, అధికారాల పరిమితులు ఏమిటి అనే విషయాలను చెప్పే అత్యున్నత చట్టపరమైన పత్రం. ఇది కేవలం న్యాయపరమైన పుస్తకం కాదు; జీవించే దేశం యొక్క ఆత్మను ప్రతిబింబించే ఒక జీవన పత్రం. అందుకే అంబేద్కర్ గారు “రాజ్యాంగం జీవిత వాహనం” అని చెప్పారు. కాలం, పరిస్థితులు, సమాజ అవసరాల ప్రకారం రాజ్యాంగం కూడా మారుతూ ప్రజలకు సేవ చేయాలి అన్న భావన ఇందులో ఉంది.

ఒక దేశానికి రాజ్యాంగం ఎందుకు అవసరం అంటే, ప్రజల హక్కులను కాపాడడానికి, ప్రభుత్వ అధికారాలను నియంత్రించడానికి, దేశంలో శాంతి, న్యాయం, సమానత్వం నెలకొనడానికి ఇది కీలకమైన సాధనం. ఒక దేశంలో ప్రతి పౌరుడికి ఉన్న స్వేచ్ఛలు, హక్కులు, బాధ్యతలు ఏవో స్పష్టంగా చెప్పేది రాజ్యాంగమే. ప్రభుత్వం ఏం చేయవచ్చు, ఎక్కడ ఆగాలి, ఏ హద్దులు దాటకూడదో కూడా ఇదే నిర్ణయిస్తుంది. అంటే, ప్రభుత్వం మరియు ప్రజల మధ్య నమ్మకాన్ని నిర్మించే వంతెన రాజ్యాంగం.

రాజ్యాంగాల ఆలోచన చాలా పురాతనమైనది. పురాతన గ్రీకు, రోమన్ నాగరికతల కాలంలోనే పాలన, చట్టాల గురించిన భావనలు కనిపిస్తాయి. కానీ, వ్రాతపూర్వక రాజ్యాంగం రూపంలో అవి స్పష్టంగా వచ్చినది అమెరికా (1787) రాజ్యాంగం ద్వారా. ఇది ప్రపంచంలోనే మొదటి సమగ్ర వ్రాతపూర్వక రాజ్యాంగంగా ప్రసిద్ధి చెందింది. దీనిని అనుసరించి అనేక దేశాలు తమ రాజ్యాంగాలను రూపొందించాయి. భారత రాజ్యాంగం, 1950లో అమల్లోకి వచ్చింది, ప్రపంచంలోనే అత్యంత పొడవైన, సమగ్రమైన మరియు విస్తృతమైన రాజ్యాంగంగా గుర్తింపు పొందింది. బ్రిటిష్ ప్రభుత్వ వ్యవస్థ, అమెరికా ఫెడరల్ విధానం, ఐర్లాండ్ డైరెక్టివ్ సిద్ధాంతాలు వంటి అనేక దేశాల మంచి విషయాలను కలిపి భారత రాజ్యాంగాన్ని నిర్మించారు. అందుకే ఇది ప్రపంచంలో అత్యంత నమ్మదగిన, స్థిరమైన రాజ్యాంగాల్లో ఒకటిగా నిలిచింది.

రాజ్యాంగం ప్రభుత్వ నిర్మాణాన్ని స్పష్టం చేస్తుంది. ఏ అధికార సంస్థకు ఏమి అధికారం, ఏ బాధ్యతలు ఉంటాయో నిర్ణయిస్తుంది. కేంద్ర ప్రభుత్వం, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల మధ్య అధికారాలు ఎలా పంచుకోవాలి, ఏ విషయాల్లో ఎవరు నిర్ణయాలు తీసుకోవాలి, ఎవరికి చివరి అధికారం ఉంటుంది అనే విషయాలు కూడా ఇదే నిర్దేశిస్తుంది. అదేవిధంగా, పౌరుల హక్కులను కూడా రాజ్యాంగం కాపాడుతుంది. వాక్చాతుర్యం, మత స్వేచ్ఛ, సమానత్వం, జీవన హక్కు వంటి ప్రాథమిక హక్కులు రాజ్యాంగం ద్వారా పొందినవై. ప్రభుత్వం లేదా ఎవరైనా వ్యక్తి ఈ హక్కులను సులభంగా ఉల్లంఘించలేరు.

న్యాయం, సమానత్వం, స్వేచ్ఛ, సౌభ్రాతృత్వం రాజ్యాంగం అందించే ప్రాముఖ్యమైన విలువలు. ప్రతి వ్యక్తి సమానంగా చట్టపు ముందు నిలబడాలనే భావన రాజ్యాంగం ద్వారా స్థిరపడింది. సమాజంలోని కుల, మత, లింగ వివక్షలను తొలగించి న్యాయమైన సామాజిక వ్యవస్థను నిర్మించడానికి ఇది పునాది వేసింది. దేశంలోని అన్ని చట్టాలు రాజ్యాంగం మీదే ఆధారపడి ఉంటాయి. ఒక చట్టం రాజ్యాంగానికి వ్యతిరేకంగా రూపొందితే, దానిని కోర్టులు రద్దు చేయగలవు. అంటే, దేశంలో రాజ్యాంగమే సర్వోన్నతమైనది.

రాజ్యాంగాలు వారి స్వభావం ప్రకారం వ్రాతపూర్వకంగా లేదా అలిఖితంగా ఉండవచ్చు. భారతదేశం, అమెరికా వంటి దేశాల్లో రాజ్యాంగం స్పష్టమైన పత్రంగా ఉంది. ఇక యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్‌‍లో మాత్రం రాజ్యాంగం ఒకే పత్రంలో లేదు; చరిత్రపరమైన పత్రాలు, న్యాయ నిర్ణయాలు, సంప్రదాయాలు కలిపి దాని రాజ్యాంగంగా పరిగణించబడతాయి. రాజ్యాంగం ఎంత సులభంగా మార్పులు పొందగలదో ఆధారంగా అది దృఢమైనదా, సౌకర్యవంతమైనదా నిర్ణయించబడుతుంది. కొన్ని దేశాల్లో రాజ్యాంగ సవరణ చాలా కఠినమైన విధానం కాగా, కొన్నిచోట్ల సాధారణ చట్టంలా సులభంగా మార్పులు చేయొచ్చు. భారత రాజ్యాంగం ఈ రెండింటి మిశ్రమం—కొందు విషయాల్లో సవరణ కష్టం, కొందులో సులువు.

రాజ్యాంగం దేశపు భౌగోళిక సరిహద్దులు, పౌರసత్వ ప్రమాణాలు వంటి అంశాలను కూడా నిర్ణయిస్తుంది. ప్రభుత్వ అధికారాల పరిధి ఏమిటి, ఎవరు ప్రభుత్వ చట్టాలకు లోబడి ఉంటారు, ఏ ప్రాంతాలపై ప్రభుత్వం అధికారం కలిగి ఉంటుంది వంటి విషయాలు కూడా రాజ్యాంగం నిర్వచిస్తుంది.

సారాంశంగా చెప్పాలంటే, రాజ్యాంగం ఒక దేశం యొక్క రాజకీయ, సామాజిక, చట్టపరమైన జీవనాన్ని నిలబెట్టే మూలాధారం. ప్రజాస్వామ్యం నిలబెట్టబడాలంటే రాజ్యాంగం బలంగా, పారదర్శకంగా, ప్రజల హక్కులను కాపాడేలా ఉండాలి. రాజ్యాంగం ఉన్న దేశం మాత్రమే ప్రజల హక్కులను పరిరక్షిస్తూ, ప్రభుత్వాన్ని నియంత్రిస్తూ, స్థిరమైన పాలనా వ్యవస్థను కలిగి ఉండగలదు.

రాజ్యాంగం అనేది ఒక దేశానికి తలదన్నే రక్షణ కవచం.

మన దేశ ప్రజలు స్వేచ్ఛగా జీవించాలి, భయపడకుండా అభిప్రాయాలు వ్యక్తం చేయాలి, సమాన అవకాశాలు పొందాలి, ఎవరూ అన్యాయం చేయకుండా ఉండాలి — ఇవన్నీ కలిగేలా చేసే శక్తి రాజ్యాంగంలో ఉంటుంది.

ఇప్పుడు ప్రపంచం వేగంగా మారుతోంది. టెక్నాలజీ పెరుగుతోంది, సామాజిక భిన్నతలు పెరుగుతున్నాయి, ఆర్థిక ఒత్తిడులు, రాజకీయ మార్పులు, అంతర్జాతీయ ప్రభావాలు—ఇవన్నీ మన రోజువారీ జీవితాన్నీ ప్రభావితం చేస్తున్నాయి. ఈ పరిస్థితుల్లో రాజ్యాంగం మనకు మార్గదర్శకంగా నిలుస్తుంది. ఎలా?

ప్రజలకు హక్కులు ఇవ్వడం రాజ్యాంగం చేసే మొదటి పని.

మన మాట చెప్పే హక్కు, మనం నమ్మే మతాన్ని ఆచరించే స్వేచ్ఛ, ఎవరితోనైనా వివక్ష లేకుండా సమానంగా వ్యవహరించాలి అనే హక్కు—ఇవి మనలను ఏ రకమైన ఒత్తిడినైనా ఎదుర్కొనేలా బలపరుస్తాయి. సమకాలీన కాలంలో సోషల్ మీడియా, డిజిటల్ ప్లాట్‌ఫార్మ్‌లు పెరుగుతున్నాయి కాబట్టి, అభిప్రాయ స్వేచ్ఛ మరింత కీలకమైంది. ఎవరో మన గళాన్ని అణిచివేయాలనుకుంటే, రాజ్యాంగమే అడ్డుగోడగా నిలుస్తుంది.

ఇంకొక వైపు ప్రభుత్వం, అధికారులు, సంస్థలు—వీరందరూ చట్టబద్ధంగా వ్యవహరించాలి అని రాజ్యాంగం చెప్పుతుంది.

ఇది ప్రజలను అధికారం దుర్వినియోగం నుండి కాపాడుతుంది. ఒక నిర్ణయం అన్యాయంగా అనిపిస్తే, అది పోలీస్‌ది కానివ్వండి, ప్రభుత్వ అధికారిదీ కానివ్వండి, మనం నేరుగా కోర్టుకు వెళ్లి న్యాయం కోరేందుకు రాజ్యాంగం హామీ ఇస్తుంది. ఈ న్యాయపరమైన రక్షణ లేకపోతే, ప్రజాస్వామ్యం బలహీనపడిపోయేది.

నేటి ప్రపంచంలో మరో ప్రధాన అంశం సమానత్వం.

సామాజిక, ఆర్థిక అసమానతలు ఇంకా ఉన్నాయి. రాజ్యాంగం అందరికీ సమాన అవకాశాలు కల్పించేలా ప్రభుత్వం పథకాలు అమలు చేయాలని ఆదేశిస్తుంది. విద్య, ఉపాధి, మహిళా సాధికారత, దళితుల రక్షణ ఇలాంటి రంగాల్లో రాజ్యాంగం ఇచ్చే మార్గదర్శకత వల్లే పురోగతి సాధ్యమవుతోంది.

అలాగే సమకాలీన డిజిటల్ యుగంలో గోప్యత హక్కు కూడా కొత్తగా వచ్చిన అవసరం.

మన వ్యక్తిగత సమాచారం రక్షితంగా ఉండాలనే హక్కును కూడా రాజ్యాంగం ఇప్పుడు కాపాడుతోంది.

మొత్తం చూస్తే ప్రజలకు స్వేచ్ఛ ఇవ్వడం, పాలకులకు పరిమితులు పెట్టడం, ప్రతి ఒక్కరికీ గౌరవం కలిగేలా చూడడం, అన్యాయం జరిగితే న్యాయం అందించే మార్గం చూపడం, సమాజంలో బలహీన వర్గాలకు రక్షణ కల్పించడం—ఇవి అన్నీ రాజ్యాంగం మనకొద్దన్నా మనకొద్దన్నా నిరంతరం చేస్తున్న సేవలు.

ఎంత మారుతున్న ప్రపంచం అయినా, మనిషి గౌరవం, హక్కులు, స్వేచ్ఛలు నిలబడేలా చూసేది రాజ్యాంగమే.

అందుకే అది మన జీవనానికి అతి పెద్ద సంరక్షకుడు.