*వేదధర్మ సముద్ధరణ హిందూమతరక్షణ*

*వేదము-భగవానుని విజ్ఞానమయ 'శరీరం*

*బ్రహ్మదేవుని నాలుగు* *ముఖములనుండి ఉద్భవించిన “ఓంకారమే”* *'శబ్దబ్రహ్మ' యగు ప్రణవము! ఒకే ప్రణవమునుండి బహిర్ముఖమైన విజ్ఞానము ఒక సర్కిల్ వలే, వృత్తమునుండి ఉద్భవించినది చతు ర్ముఖము అనబడే ఇటుక (ఇష్టకము=ఇటుక) (Brick) గా ఏర్పడి* *ఇటు “జ్యామెట్రీ” (Geometry) అనబడే వేదశాస్త్రమైన 'శుల్బము’ నకూ, అటు ఖగోళశాస్త్రమనబడే జ్యోతిషమునకూ, ఆ తరువాత సర్వ వేదవిజ్ఞానమునకు ఆధారమైన ప్రధమమైన విజ్ఞాన స్వరూపమై ఇప్పుడు మనం చదువుకునే వేదములు, వేదాంగములు, బ్రాహ్మణములు, శిక్ష, వ్యాకరణ, జ్యోతిష, ఆయుర్వేద, యోగశాస్త్రములు, ఇతిహాస పురాణములుగా ఏర్పడి బ్రహ్మనుండి ఉద్భవించాయని వేదవ్యాసమహర్షి దర్శించాడు తన తపస్సుతో!.*

ఉపదేశించాడు! 'అది విజ్ఞాన మాతృక! దీనిని బ్రహ్మదేవుడు తాను తపస్సుతో సృష్టించిన బ్రహ్మమానసపుత్రులైన మరీచ్యాది మహర్షులకు మొదటగా మహర్షులనుంచే తర్వాత దేవతలూ, దేవతలనుండి మనువులూ, వారినుండి ఇతర ఋషులూ, తరువాత వారినుండి రాజఋషులూ, ఇట్లా క్రమంగా మానవజాతికి ఈ శాస్త్రం సర్వం ఉపదేశించపబడినది. అదే కాలాంతరంలో సనాతన- “ధర్మం”గా ప్రచారమును పొంది, నిత్యానుష్టానం వలన అనుదిన జీవితంలో సేవించే “ఆచారం” సనాతన- “ధర్మం” గా (ఆచరించాల్సింది ఆచారం) అనుభవంలో ఇది ప్రత్యక్షఫలితం యిస్తూ సుఖము, శాంతి, దీర్ఘాయువూ ప్రసాదించేదిగా ప్రవర్థిల్లింది!!

ఇది ఆచరణలో నశించినప్పుడే, ఈ “ధర్మ" ఫలితాలైన సుఖమూ, ఆనందమూ, ఆహారసమృద్ధి వంటివి నశించి - వాటిస్థానే దుఃఖము, ఆకలీ, కరువూ, స్వార్థమూ, కొట్లాటలూ అనే 'అధర్మం' పుట్టుకొస్తుంది! ఆ అధర్మస్వరూపమే "కలి"! ఈ “కలి" సర్వత్రా వ్యాపించే కాలమే "కలియుగం"!!

కలియుగంలో పాపాలు 'ధర్మస్థాపన’:-

ఈ అధర్మరూపమైన "కలి"ని నిగ్రహించాలంటే, ఈ అధర్మానికి వ్యతిరేకంగా ధర్మాన్ని సాధనగా అనుష్ఠానంచేయాలి. అంటే అనుభవంలో ప్రత్యక్షంగా ‘ప్రాక్టీసు’(Practice) చేయాలి! ఇందుకే వేదార్ధమును తెలుపుటకై వేదవ్యాస మహాముని ధర్మస్థాపనకు మార్గమును తెలిపే 'వేదవిభాగము' చేసి మానవజాతికి అందించినాడు.

వేదధర్మ మే హిందూమత సముద్ధరణము

శ్రీ వేదవ్యాస మహర్షి చేపట్టిన "బ్రాహ్మ-ధర్మ" సముద్ధరణ కార్యక్రమంలో ముఖ్యమైన ఘట్టం బ్రహ్మసూత్రములను రచించుట! అయితే, ఈ "బ్రాహ్మధర్మం" సముద్ధరణ ఎందుకు? వేదములకు వ్యాఖ్యానములే "బ్రాహ్మణములు” వీని నియమములను నిత్యం జీవించాలి! అప్పుడే “ధర్మం” జీవించివుంటుంది (పుస్తకాల్లో కాదు). ఈ బ్రాహ్మణములను పఠిస్తూ పవిత్రంగా జీవించే జీవిత విధానమే బ్రాహ్మణధర్మం. అసలీ బ్రాహ్మ-ధర్మాన్ని మనం ఎందుకు సముద్ధరించాలి? అని ప్రశ్నిస్తే -- ఈనాడు ఇంగ్లీషులో 'హిందూమతం' అని వర్ణింపబడే భారతీయసంస్కృతికీ, యుగయుగాలుగా వస్తున్న ధర్మబుద్ధికీ ఆధ్యాత్మిక చింతనకూ మూలం ఈ ' 132/386 ఈ బ్రాహ్మణ ధర్మాన్ని స్థాపించి, అట్టి ధర్మస్థాపన మైన“ఆధ్యాత్మిక జీవ" నాన్నీ అందుకు ఆలంబనమైన మౌలిక ధర్మ సూత్రాలని తెలియచేసినవే వేదాలు!! సరి

కాబట్టి ధర్మస్థాపనకు అత్యవసరమైన మొదటి మెట్టు ఆధ్యాత్మిక జీవనం. ఆ ఆధ్యాత్మిక జీవితానికి ఆధారమైనదే హిందూమతం! ఆ హిందూమతానికి మూలమైన విజ్ఞానాన్నంతా ఇచ్చినదే వేదము! కాబట్టి వేదము యొక్క అర్థం తెలియనిదే "హిందూమతాన్ని సము ద్ధరించడం" అన్నది సాధ్యంకాని పని. కాబట్టి హిందూర్మసంస్థాపనకు ముందుమెట్టు వేద ధర్మాన్ని సముద్ధరించడం! శ్రీ వేదవ్యాసులు చేపట్టిన ఈ "హిందూధర్మ సముద్ధరణ" నేటి రాజకీయ పార్టీలు లేక సాంఘిక కార్యకర్తలు చేసి నినాదాలవంటిదేకదా అది ఒక పటిష్టమైన "ప్లాను” (Plan) ప్రకారం చేపట్టబడిన చదరంగం వంటి వ్యూహం! ఒక బృహత్తర నిర్మాణ కార్యం! మాటలతో జరిగేది కాదు! అదేమిటో తెలుసుకుందాం!

4 వేదవ్యాసమహర్షి కలియుగప్రారంభంలో 'నాలుగువేదాలనూ విభాగించడం' మహత్తర దైవికమైన కార్యము!

ఋగ్వేదంతో మొదలు

వేదంలోని కఠినమైన శబ్దాలకు వేదార్థం చెప్పాలంటే ఈనాటి పండితుల సంస్కృత పాండిత్యం చాలదు. సంస్కృతశబ్దములు, పదాలూ కనీసం పదివేల వేదకాలం నాటి సంవత్సరముల క్రితం ప్రయోగంలో వుండే ప్రాచీన వేదభాషకు సంబంధించినవి. ఈ కఠినమైన శబ్దాలకు అర్ధాన్ని “నిరుక్తం” అనే పేరిట పూర్వం భాస్కరాచార్యులవారు కొన్నివేల సంవత్సరముల క్రింద వ్రాశారు “సమ్నాయము”, అన్న పేరుతో ఈ భాస్కరుని “నిరుక్తం” పైన, భట్ట భాస్కరులు, గుహదేవుడూ, భవస్వామి చుర అనే వారు వ్యాఖ్యానాలు కూడా వ్రాశారు. అలానే 'తైత్తిరీయ సంహిత' మీద మాధవభట్టూ, స్కందస్వామి, వెంకటమాధవులు, ఆనందతీర్థులూ వ్యాఖ్యలు వ్రాశారు. ఋగ్వేదంపైన మాధవులు, భారతీస్వామి, గుణవిష్ణువూ అనేవారు వ్రాయగా, హాలాయుధం మహీధరులు శుక్లయజుర్వేదంపై వ్యాఖ్య రచించారు. శుక్ల యజుర్వేదానికి "మహీధర వ్యాఖ్య" కూడా లభిస్తున్నది. కాని అధర్వణ వేదం పైన మాత్రం ఎవ్వరూ ఏ వ్యాఖ్యానమూ వ్రాయలేదు.

వేదములో 'జ్ఞానకాండ', 'కర్మకాండ'లు

వేదములు విశ్వమంతా వ్యాపించివున్న మహాభూతాత్మునకు శ్వాసలు! అనగా ప్రపంచమంతటా నిండివున్న భగవంతుడిని యోగులు తమ తపశ్శక్తిచేత ఎలా తెలుసుకుంటున్నారో అలాంటి భగవత్తత్త్వము ఊపిరివలే బాహ్యంలో బహిర్గతమైనప్పుడు వేదములోని మహా సత్యాలుగా మహర్షులకు దర్శనమిచ్చింది! అదే దైవత్వము మళ్లీ నిశ్వాసములుగా లోపలివైపుకు అంతర్మఖమై నివృత్తి చెందినప్పుడు తపస్సులో ధ్యానసమాధిలో మునులకు అనుభూతి నిచ్చుచున్న దైవశక్తి కూడా ఇదే! కాబట్టి భగవంతుని తెలిపే 'జ్ఞానకాండయే' మంత్ర కాండమైన వేదము! వేదము ఉపదేశించే జ్ఞానమును యదార్ధంగా అనుభవంలోనికి తెచ్చుకొనుటకు కొంత ప్రయత్నం చేయవలెను.

దైవసాక్షాత్కారానికి చేసే కర్మకాండ' ప్రయత్నమే 'వేదంలోని

ఈ ప్రయత్నమే 'కర్మకాండ'! బాహ్యజీవితమును పవిత్రము చేసుకొనుటకు పనికివచ్చే (1) యజ్ఞము (2) దానము (3) తపస్సు (4) అధ్యయనము లేక (వేదమంత్రముల పారాయణ) (5) యోగాభ్యాసము (6) స్వార్ధమును విడిచి పెట్టుట (వైరాగ్యము), అనే ఈ ఆరు మెట్లూ భగవదనుభూతిని చేరే మార్గంలో సాధనకు సోపానాలు.

వేదంలోని మూలసిద్ధాంతములు, మహర్షులు ప్రతిపాదించినవి కావు! వారు తపస్సులో భగవంతునినుండి వినిన మంత్ర శబ్దములే వేదమంత్రములు! ఈ మంత్రాలను, తాము కనిపెట్టితిమని ఈనాటి సైంటిస్టులవలే ఆ ఋషులు విర్రవీగలేదు! అవి ప్రపంచములో శాశ్వతమైన సత్యములు గనుక ఎవరు వాటిని దర్శించినా సత్యము ఒక్కగానే కనబడుతుంది! కాబట్టి తాము ఆ సత్యమును కని పెట్టలేదనీ, కేవలం దర్శించితిమని తెలుపుటచేత మహర్షులు “మంత్రద్రష్టలనీ” పేర్కొనబడినారు. అందుకని, ఏ మహర్షి తాను దర్శించిన వేదమంత్రములకు తాను గ్రంధకర్తనని వ్రాసుకోలేదు.

మంత్ర భాగము 'వేద సంహితలు'

ఇలా మహర్షులు నిస్వార్థులై తాము దర్శించిన మంత్రములను, మానవజాతికి అనేకమంది హితం కోసమై, జగత్తులోకి వదిలివేసిన,సజీవమైన, మంత్ర చైతన్యసహితమైన 'కరెంట్'వంటి శబ్దజాలమే “వేదసంహిత" అనే మంత్రభాగము! దీనిని 'అపౌరుషేయము' అనగా ఏమనిషి దీనిని రచించినదికాదనీ, అలా భగవంతుని శబ్దమయమైన ఆకారంగా ఉన్నదానినే “శబ్ద -- బ్రహ్మము” అనీ, తమకు ధ్యానంలో అది వినిపించినదనీ విన్నదికాబట్టి 'శృతి' అనీ, అంతటి విజ్ఞానమునకూ ముఖ్యమై తెలియదగిన 'మూలవిజ్ఞానము' కాబట్టి 'వేదము' అనీ పేరు పెట్టిరి.

ఈ ఏకాకారముగావున్న హిమాలయపర్వతంవంటి మహా ‘వేదరాసి’ నంతటినీ 'భరద్వాజ' ఋషికి ఇంద్రుడు చూసి పరిహసించాడు. రాబోయే కలియుగంలో మానవులు ఏ ఒక్కరూ ఇంత వేదాన్ని చదివి పూర్తిగా జ్ఞాపకము ఉంచుకొనలేరుగనుక అవతారమైన వ్యాసమహర్షి ఈ 'కలియగ ప్రారంభము' నకు ముందే వేదములను విభజించి నాలుగు వేదములుగా చేసి మానవజాతికి అందించాడు. అవే--నారాయణుని

(1) ఋగ్వేదము

(2) యజుర్వేదము

(3) సామ వేదము

(4) అధర్వణ వేదము

అనే నాలుగు వేదములూ!ఇందులోని ఏ ఒక్క వేదవిభాగమునైనా అర్థం చేసుకోవాలంటే కనీసం నాలుగు సైన్సులు అయినా చదివిన పరిణతి (Elementary standard) వున్నవారికే అది సాధ్యపడుతుంది! ఇంతటి విజ్ఞానంతో ఈ వేదమంత్రాలను గూర్చి పరిశోధిస్తే కాని వీటి అర్థం బోధపడని కారణంవలననే -- సౌలభ్యాగానికై ప్రతీ వేదమునకూ ఒక వేదాంగమును కూడా వ్యాసమహర్షి అందించినాడు.

(1) ఋగ్వేదమునకు ఆయుర్వేదము

(2) యజుర్వేదమునకు -- ధనుర్వేదము

(3) సామవేదమునకు గాంధర్వవేదము (అనగా స్వరశాస్త్ర, మంత్రశాస్త్రములను గూర్చి తెలిపే శాస్త్రం సంగీతశాస్త్ర, యోగశాస్త్రములకు మూలభూతమైన 'స్పందనలను'(Vibra tions) గూర్చి తెలిపే శాస్త్రం).

(4) అధర్వణవేదమునకు-- అర్థవేదము (అనగా మనిషికి కావలసిన నాలుగు పురుషార్థములు) సంపాదించి పెట్టగల. 'సైన్సు' అని పిలువబడే ఈనాటి భౌతికవిజ్ఞానము అన్ని వేదములలోకి ఇది తక్కువ అంతస్థులో వున్నది గనుక మానవుని స్వార్థపూరిత అవసరాలను తీర్చగలదు. ని కాబట్టియే అర్థవేదము అని పిలువబడింది.

ఇలాగ విద్యారణ్యస్వామి వ్యాఖ్యానించిన మంత్రభాగమైన వేదసం హితలోని 'వేదవిభాగములు' వివరములు ఈక్రింది వివరించబడినవి.

వేదవిభాగములు:

వేదసాహిత్యము నాలుగు విధములుగా ఏర్పడివున్నది అవి :

(1) వేదసంహితలు

(2) బ్రాహ్మణములు

(3) అరణ్యకములు

(4) ఉపనిషత్తులు.

1. వేద సంహితలు:

వేదంలోని మంత్రభాగములనే 'వేద సంహితలు' అన్నారు. ప్రతీ మంత్రమునకు దేవత, ఋషి, ఛంధస్సూ ఈ మంత్రములను ఉచ్ఛరించు ఉదాత్త అనుదాత్త స్వరితములనే స్వర ఉచ్ఛారణా విధానము కలిగివున్నవి.

ప్రతీ వేద విభాగంలోనూ తిరిగి, “మండలములు", "ప్రపాఠక ములు”, “సూక్తములు", "అధ్యాయములు”గా వేదసంహిత విభాగం ఏర్పడివున్నది.

2. బ్రాహ్మణములు:

నాలుగు వేదములకునూ వేదఋషులు చేసిన అర్థవివరణయే ఈ బ్రాహ్మణములు!

ఇవి సంహితలవలే మంత్రస్వరూపముగా కాక, గద్యరూపంలో వున్నాయి. వీటి వివరములు ఈక్రింద విడిగా తెలుపబడినది.

3. అరణ్యకములు :

చాలామంది అజ్ఞానులు ఇవి అరణ్యములో చెప్పబడినందున అర ణ్యకములనే తప్పుడర్థాన్ని వ్రాసినారు! ఇది సరికాదు అరణ్యములో గిరిజనులూ వున్నారు, మృగాలూ వున్నాయి! కేవలం ఆ లక్షణము చేతనే 'అరణ్యకములు' అంటే సరిపోదు అసలు అర్థం వేరే వున్నది.

'అరణి' అనగా రావి, పలాశసమిధలతో మధించి యజ్ఞారంభాన్ని చేయటానికి అవసరమైన అగ్నిని పుట్టించే ప్రాచీన ఋషుల యజ్ఞపరికరం! అని అర్థము. అరణి నుండియే యజ్ఞమూ, వేదములూ పుట్టినవి. కనుక 'అరణి మధనము' వలె ప్రాచీన ఋషులు చేసిన “బ్రాహ్మజిజ్ఞాస" అనే మధస్వరూపమైన తపస్సుతో పుట్టినవే అరణ్యకములు వీటి స్వరూపము బ్రాహ్మణములకూ, ఉపనిషత్తులకు మధ్యరూపంలో వుండును.

ఉపనిషత్తులు :

ఈ ఉపనిషత్తులు ముఖ్యముగా 108. ఇవి నాలుగు వేదములకూ సంబంధించినవి. ఇందులో 'దశోపనిషత్తులు' ప్రాముఖ్యమైనవి.

1. ఈశావాశ్యోపనిషత్తు

2. కఠోపనిషత్తు

3. కేనోపనిషత్తు

4. ముండకోపనిషత్తు

5. మాండూక్యోపనిషత్తు

6. ఛాందోగ్యోపనిషత్తు

7. బృహదారణ్యకోపనిషత్తు

8. శ్వేతాశ్వతరోపనిషత్తు

9. ప్రశ్నోపనిషత్తు

10. మహానారాయణోపనిషత్తు

ఈ “దశోపనిషత్తులూ” వేదములలోనే బ్రహ్మతత్త్వమునూ, బ్రహ్మ సాక్షాత్కార విధానమునూ, జీవునిస్వరూపమునూ, జగత్తుయొక్క, ఋషియైన గురువునకూ, శిష్యునకూ జరిగిన సంవాదరూపంలో వివ రిస్తున్నాయి! వేదంలోని 'కర్మకాండ'ను యజ్ఞములు చేసే శ్రాతము వివరించినట్లే, 'జ్ఞానకాండ'ను ఉపనిషత్తులు వివరించుచున్నవి. వేదము యొక్క కొసలు (అంతము) కాబట్టి ఈ ఉపనిషత్తులు వేదాంతమును వ్యాఖ్యానించుచున్నవి.

ఈ నాలుగూ వేదసాహిత్యముయొక్క నాలుగు స్థూలభాగాలనీ చెప్పవచ్చు.

పై నాలుగు విభాగములలో మరికొన్ని వివరములు తెలుసుకుందాం.

బ్రాహ్మణములు

వేదమునకు "వ్యాఖ్యానము” లేక వేద మంత్రమునకు పదముల అర్థమును వివరించునవి బ్రాహ్మణములు.

ముస్లిం దండయాత్రలలోనూ, అసంఖ్యాకమైనకాలం గడిచి పోవడం వల్లా అపారమైన వేదసాహిత్యములోని కొన్ని వేదభాష్యములో చెప్పబడిన కొన్ని బ్రాహ్మణములు ఇప్పుడు లభించుట లేదు. వేదభాష్యములో చెప్పబడిన కొన్ని బ్రాహ్మణములు ఈనాడు లభించకపోవుట. అలానే వ్యాఖ్యానముతో ఆ పేర్లు మాత్రమే లభించి, ఆ గ్రంధములు లభించుట లేదని, ఆ బ్రాహ్మణముల పేర్లవల్ల మనం తెలుసుకోగలగలుగుతున్నాం. ఇలాంటివాటిల్లో పైంగి బ్రాహ్మణం ("పైంగ్య బ్రాహ్మణము)లో చాలాభాగము అపస్థంబ శ్రోతసూత్రములు, భోధాయన శ్రాతసూత్ర ములు, సత్యషాఢ శ్రోతసూత్రములు(3-7) లో వర్ణించబడిన సమగ్ర గ్రంధములు ఈనాడు లభించుటలేదు. ఈ బ్రాహ్మణముల వివరములు ఈ క్రింది విధముగా తెలుపబడినవి.

A. ఋక్సంహిత .– బ్రాహ్మణాలు

1. పెంగి బ్రాహ్మణం :

ఋగ్వేద శాఖలలో పైంగిశాఖ ఒకటి అని "ప్రపంచ హృదయం" చెబుతున్నది. ఈ శాఖకు సంబంధించినది 'పైంగి బ్రాహ్మణం'. దీనికే పైంగ్య బ్రాహ్మణమని, పైంగ్యాయనీ బ్రాహ్మణమనికూడా పేర్లు. కాని ఇది మనకిప్పుడు దొరకడంలేదు. వైదిక వాజ్మయంలో ఈ బ్రాహ్మణం చాలాచోట్ల పేర్కొనబడింది. ఇంకా ఎన్నో గ్రంధాల్లోని సందర్భాలను పరిశీలిస్తే పైంగ్య బ్రాహ్మణం ఒకప్పుడు సమగ్రంగా ఉండేదనీ ఆ తరువాత కాలంలో అంతరించిపోయిందనీ స్పష్టమౌతుంది.

2 బాహ్యృచ బ్రాహ్మణం

'బాహ్యృచ' అనే పదం ఋగ్వేదానికి పర్యాయ పదంగా వాడటం కనపడుతుంది. అయినా ఋగ్వేదంలో ఋహ్వృచ శాఖ కూడా ప్రత్యేకంగా ఉన్నట్లు తెలుస్తున్నది. దానికి సంబంధించినదే 'బహ్వృచ బ్రాహ్మణం' మీమాంసా దర్శనానికి భాష్యంవ్రాసిన శబరస్వామి ఈబ్రా హ్మణాన్ని పేర్కొన్నాడు. ఋగ్వేదానికి ప్రస్తుతం దొరుకుతున్న ఐతరేయ కైషితికీ బ్రాహ్మణాల్లో శబరస్వామి పేర్కొన్న “యావజ్జీవమగ్నిహూత్రం జుహూతి” యావజ్జీవం దర్శపూరమాసాభ్యాం యజేత"

అనే- వాక్యాలు కనబడటంచేత దీన్నిబట్టి ఒకప్పుడు బాహ్యృచ బ్రాహ్మణం వుండివుండేదనీ స్పష్టమవుతున్నది.

3. అశ్వలాయన బ్రాహ్మణం:

రఘునందనుడు స్మృతితత్త్వమనే గ్రంథంలో మలమాస ప్రకర ణంలో అశ్వలాయన బ్రాహ్మణాన్ని పేర్కొన్నాడు 'ఐతరేయ బ్రాహ్మణం’ (3.11) 5 ఇదే వాక్యం కనబడుతున్నది. అధునికులు కొందరు ఐతరేయ బ్రాహ్మణానికే అశ్వలాయన బ్రాహ్మణమని కూడా పేరు అని భావిస్తున్నారు.

4. గాలవ బ్రాహ్మణం :

ఋగ్వేదానికి గల ఐదుశాఖలో గాలవశాఖ ఒకటి. దీనికి సంబం ధించిన బ్రాహ్మణం గాలవబ్రాహ్మణం. ఇది ఎప్పుడో కాలగర్భంలో కలసిపోయింది. గాలవుడు పాంచాల దేశంవాడు ఇతడికే బాభ్రవ్యుడని కూడా పేరు. ప్రపంచ హృదయం అనేగ్రంథం బాభ్రవ్యశాఖను పేర్కొంటున్నది. పతంజలి తన 'మహాభాష్యం' లో (6.3.61.1.11.14) ఒక వ్యాకరణ నియమాన్ని వివరిస్తూ గాలవుని ప్రశంస తీసుకువచ్చాడు. దీనిని బట్టి గాలవ బ్రాహ్మణం ఉండివు డేదనే సత్యానికి చరిత్రలో అవకాశం ఏర్పడుతున్నది.

యజుస్సంహిత -- బ్రాహ్మణాలు

1. చరక బ్రాహ్మణం

కృష్ణయజుర్వేదానికిగల శాఖల్లో 'చరకశాఖ' ఒకటి. ఈ శాఖకు సంబంధించిన బ్రాహ్మణేు చరకబ్రాహ్మణం లాహోరు డి.ఎ.పి. కళాశాల గ్రంథాలయంలో 'చరకారణ్యకం' వ్రాతప్రతి ‘నెం.175' భద్రం చేయబడింది. మైత్ర్యుపనిషత్తుకూ దీనికీ అట్టేలేడా లేదు. ఈ చరక బ్రాహ్మణం మనకిప్పుడు దొరకడంలేదు. సాయణుడు తన ఋగ్వేదభాష్యంలో ఈ చరక బ్రాహ్మణాన్ని పేర్కొన్నాడు.

నిఘంటువునకు తాను వ్రాసిన వ్యాఖ్యానంలో దేవరాజ యజ్విచరక బ్రాహ్మణాన్ని ఉదహరించాడు? నిరుక్త వ్యాఖ్యానంలో స్కంధస్వామి కూడా చరక బ్రాహ్మణాన్ని స్మరించాడు. భాషిక సూత్రంలోనూ దాని పైన అనంతభట్టువ్రాసిన వ్యాఖ్యానంలోనూ కూడా ఈ చరక బ్రాహ్మణ ప్రశంశ వినిపిస్తున్నది.

2. శ్వేతాశ్వతర బ్రాహ్మణం:

చరకుల అవాంతరశాఖ శ్వేతాశ్వతర శాఖ అని చరణవ్యూహంలో చెప్పబడింది. శ్వేతాశ్వతరోపనిషత్తు ఈ బ్రాహ్మణంలో ఒక భాగమే! దీన్నే 'మంత్రోపనిషత్తు' అనికూడా అంటారు. “అస్యవామస్య” అనే సూక్తానికి భాష్యం వ్రాసిన ఆత్మానందుడు శ్వేతాశ్వతర బ్రాహ్మణంలోని ఒక మంత్రాన్ని (పే.32) పేర్కొన్నాడు.

యాజ్ఞవల్క్యసృతికి ‘బాలక్రీడ' అనే వ్యాఖ్యానంవ్రాసిన విశ్వరూ పాచార్యులు కూడా శ్వేతాశ్వతర బ్రాహ్మణాన్ని పేర్కొన్నాడు. ఈ బ్రాహ్మణం మనకిప్పుడు లబించటంలేదు.

3. కాఠక బ్రాహ్మణం:

ఉత్తరదేశస్థులైన కాఠక శాఖ కూడా చరకశాఖల్లో ఒకటి. చరకులలో కఠశాఖీయులుకూడా వున్నారు. ఇప్పుడిది, మనకు పూర్తిగా దొరకడంలేదు.

4. మైత్రాయణీ బ్రాహ్మణం:

మైత్రాయణికి 1 .మానవ 2. వారాహ 3. దుందభ +. చాగలేయ

5. హరిద్రవీయ 6. శ్యామాయనీయులని ఆరుగురు శిష్యులు. వీరందరికి “మైత్రాయణీయు” అని పేరు. ఈ శాఖకు సంబంధించిన బ్రాహ్మణం మైత్రాయణి బ్రాహ్మణం. వేంకట మాధవుడు తన "ఋగ్వేదభాష్యం” లో (8.1.14) ఈ బ్రాహ్మణాన్ని ఉదహరించాడు.

5. జాబాల బ్రాహ్మణం:

వాజసనేయ యాజ్ఞవల్క్యుని శిష్యుడు, జనకునికి సమకాలికుడు అయిన సత్యకామ జాబాలి ఈయన ఒక వేదశాఖకు ప్రవర్తకుడు. ఈ బ్రాహ్మణానికి సంబంధించిన 'జాబాలోపనిషత్తు' ప్రసిద్ధమైనది. జాబాల ధర్మసూత్రం, జాబాలగృహ్య సూత్రంకూడా స్మృతిచంద్రికలోనూ స్పందకారిలోనూ, గౌతమ ధర్మసూత్రంలోనూ (16-25, 23-22) కూడా పేర్కొనబడ్డాయి.

6. ఖాండికేయ బ్రాహ్మణం:

తైత్తిరీయంలో జౌఖేయ - డికేయ విభాగం వున్నదని చరణవ్యూహం చెబుతున్నది. ఖాండికేయుల్లో అయిదుశాఖలున్నట్లు తెలుస్తున్నది.

6. జౌఖేయ బ్రాహ్మణం:

జౌఖేయశాఖకు సంబంధించిన బ్రాహ్మణం జౌఖేయ బ్రాహ్మణం.

7. హరిద్రవిక బ్రాహ్మణం :

మైత్రాయణీ శాఖలలో ఒకటి హరిద్రవికశాఖ.

8. తుంబురు బ్రాహ్మణం:

యజుర్వేదానికీ, సామవేదానికీ 'తుంబురుశాఖ' తో సంబంధంవుంది.

10. ఆహ్వారక బ్రాహ్మణం:

చరకశాఖల్లో ఒకటి ఆహ్వారకశాఖ. దానికి సంబంధించిన బ్రాహ్మణేు ఆహ్వారక బ్రాహ్మణం.

11. కంకతి బ్రాహ్మణం:

కంకతి శాఖకు సంబంధించినది ఈ బ్రాహ్మణం. ఇది ఏ వేదానికి సంబంధించిన శాఖ అన్న విషయంలో విమర్శకులు ఒక నిర్ణయానికి రాలేదు.

12. ఛాగలేయ బ్రాహ్మణం:

తైత్తిరీయశాఖలో ఒక విభాగం ఈ ఛాగలేయ శాఖ. ఛాగలి మహర్షి శిష్యులకే ఛాగలేయులన్న పేరు.

సామసంహిత బ్రాహ్మణాలు

ఇంకా సామ వేదసంహితలోని బ్రాహ్మణాలు;

1 . భాల్లవి బ్రాహ్మణం

2. కాలబవి బ్రాహ్మణం

3. రౌరుకి

బ్రాహ్మణం 4. శాట్యయన బ్రాహ్మణం 5. సంకీర్ణన బ్రాహ్మణాలు.

ఇవి కాక ఏ వేదసాఖకుసంబంధించినవో స్పష్టంగా చెప్పడానికి కూడా వీలులేకుండా కొన్నివున్నాయి. అవే సంకీర్ణ బ్రాహ్మణాలు.

సంకీర్ణ బ్రాహ్మణాలు:

i ఆరుణేయబ్రాహ్మణం

ii సౌలభ బ్రాహ్మణం

iii శైలాలి బ్రాహ్మణం

iv పరాశర బ్రాహ్మణం

V కాపేయ బ్రాహ్మణం

vi రహస్యామ్నాయ బ్రాహ్మణం

vii నిరుక్త బ్రాహ్మణం

viii అన్వాఖ్యాన బ్రాహ్మణం

ix భాష్కల బ్రాహ్మణం

x మాండూకేయ బ్రాహ్మణం

xi తిఖర్వ బ్రాహ్మణం

xii కరడ్విష బ్రాహ్మణం

ఈ శాఖలకు సంబంధించిన బ్రాహ్మణాలు ఈ పదకొండున్నూ “సంకీర్ణ బ్రాహ్మణాల" క్రిందచెప్పబడినాయి. అందులో విద్యారణ్యభాష్యంలో తిఖర్య, షరడ్విష శాఖలు ప్రత్యేకంగా పేర్కొనబడ్డాయి. ఆపస్తంభ శ్రోత సూత్రాలలోనూ వాశిష్ట ధర్మ సూత్రంలోనూ ఉదహరింపబడినాయి. కానీ, ఈ బ్రాహ్మణాల్లోని వాక్యాలు వాజసనేయ బహ్వృచ బ్రాహ్మణాలకు సంబంధించిననట్లుగా పేర్కొన్నబడ్డాయి!

కానీ ఈనాడు లభించేవాటిల్లో ఇవి మనకు కనపడటంలేదు. ఇలాగ ఎన్నో బ్రాహ్మణాల గురించి పరిశోధించవలసిన అవసరం వేదధర్మ పరిరక్షులపైనా, పరిశోధకులపైనా ఎంతైనా వున్నది! ఈ విధంగా ఋక్సంహిత బ్రాహ్మణాలూ, యజుస్సంహిత బ్రాహ్మ ణాలూ, సామసంహిత బ్రాహ్మాణాలనీ, వాటియొక్క విభాగాన్నీ పేర్కొని విద్యారణ్య భాష్యంలో వీటిలోని మంత్రభాగాలను గూర్చీ ఇంకా యిప్పుడు లభ్యంకాని మరెన్నో వేదశాఖల బ్రాహ్మణాలను గురించి

ప్రశంసా వుండటం చూస్తే ఎంతంత వేదసాహిత్యం యిప్పటికే లుప్తమై పోయిందో తలుచుకుంటే విచారం వస్తుంది.