""" హితేన గురుణా పిత్రా కృతజ్ఞేన  నృపేణ చ|,

నియుజ్యమానో విస్రబ్ధః కిం న కుర్యామహం ప్రయమ్||,

(అయోధ్య. కాం.19-05),

ఓ కైకేయి మాతా! నా తండ్రి కృతజ్ఞతగల మహారాజు. పైగా వారు నాకు హితులు,గురులు మరియు కన్నతండ్రి.అట్టివారు ఆజ్ఞాపించుచుండగా నేను వారికి విశ్వాసపాత్రునిగ ఆయనకి ప్రియమైన కార్యమును తప్పక చేయగలవాడను.కానీ "స్వయం యన్నాహ మాం రాజా భరతస్యాభిషేచనమ్"" మా తండ్రి  తాను స్వయముగ భరతపట్టాభిషేకము గూర్చి నాకు తెలియచేయనందుకు 'దహతీవ మే' నా మనస్సు దహించివేయుచున్నది.

"" న చాస్య మహతీం లక్ష్మీం రాజ్యనాశో~పకర్షతి,

లోకకాంతస్య  కాంతత్వాత్ శతరశ్మేరివ క్షపా""(19-32),

తన యువరాజపట్టాభిషేకము ఆగిపోవటము వల్ల రాముని ముఖశోభ కొద్దిగానైనను తగ్గలేదు.రాముడు తన సహజకాంతులచే లోకములకు ఆనందము కూర్చేలాగ సమ్మోహితునిగ విలసిల్లుతున్నాడు.

చంద్రుడు రాత్రులందు తన సహజకాంతిని తగ్గించుకొనలేనట్లు, తన పట్డాభిషేకము ఆగినందుకు వారి ముఖ కాంతి ఏ మాత్రము తరగలేదు.

"" వాచా మధురయా రామః సర్వం సమ్మానయన్ జనమ్,

మాతుస్సమీపమ్ ధీరాత్మా ప్రవివేశ మహాయశాః||,(19-38).,

మృధుమధుర వచనములను   తన స్వరములో పలికించుచు రాముడు అత్యంత ధీరత్వముతో తన ముఖములో ఏ విధమైన బాధను ప్రదర్శించక తన సరసనగల జనులను సంతోషపరుచుచు తన తల్లియైన కౌసల్యామాత వద్దకు చేరెను.

ఇక్కడ మనము గమనించుకోవలసినది అమిత దుఃఖములోగానీ అలాగే అత్యంత ఆనందకరమైన విషయములందుగానీ మానవుడు సుఖములకు పొంగక కష్టములకు క్రుంగక   రాముని వలె ధీరత్వమును ప్రదర్శించగలగాలని  రామాయణము మనకి తెలియచేస్తున్నది.

జై శ్రీరామ్, జై జై శ్రీరామ్.