📜 1. "ఈశ్వరుడు" (Īśvara)

ఎప్పుడు మొదట వాడారు?

Rigveda (క్రీపూ 1500–1200) లోనే “Īśa”, “Īśana” అనే రూపంలో వచ్చింది.

“Īśa” అంటే → స్వామి, పాలకుడు, అధిపతి.

ఎవరు వాడారు?

వేద కవులు (ṛṣis) దేవతలను సంబోధించేటప్పుడు ఈ పదం వాడారు.

ఎక్కడ?

Rigveda hymns, తరువాత Upanishads (Īśa Upanishad) లో “Īśa” అనే పదం స్పష్టంగా ఉంది.

ఎందుకు వాడారు?

విశ్వానికి అధిపతి, పాలకుడైన సర్వోన్నత శక్తిని సూచించడానికి.

---

📜 2. "శివుడు" (Śiva)

ఎప్పుడు మొదట వాడారు?

Rigveda (క్రీపూ 1500–1200) లో “śiva” పదం generic adjective (శుభప్రదం, auspicious) అర్థంలో వచ్చింది.

ఇది మొదట రుద్రుడుకి epithet (special name) గా వాడారు → “śivaṁ rudram” (శాంత స్వరూపుడైన రుద్రుడు).

ఎవరు వాడారు?

వేద కవులు రుద్రుడి “శాంత / మంగళకర” రూపాన్ని సూచించడానికి వాడారు.

ఎక్కడ?

Rigveda లో రుద్ర స్తోత్రాల్లో. తరువాత Atharvaveda, Yajurveda లో కూడా.

ఎందుకు వాడారు?

రుద్రుడు భయంకరుడు (ugra) అని అనిపించేవాడు కాబట్టి, ఆయన దయాగుణాన్ని, auspicious form ను కోరుతూ “శివ” అని పిలిచారు.

---

✅ సారాంశం

ఈశ్వరుడు అనే పదం → Rigveda కాలం నుంచే Supreme Lord / Controller అర్థంలో వాడారు.

శివుడు అనే పదం → మొదట generic గా “mangala / auspicious” అనే adjective.

Rigveda లో రుద్రుడిని శాంత స్వరూపంగా సంబోధించినప్పుడు “శివ” అన్న పేరు వచ్చింది.

తరువాత పురాణ కాలం (క్రీ.శ. 3వ–5వ శతాబ్దం) లో → “శివుడు” ఒక ప్రత్యేక దేవుడు, త్రిమూర్తులలో ఒకరిగా స్థిరపడ్డాడు.