అయోధ్య నగరం సాకేతపురం ఎలా అయ్యింది? ఇనవంశం లో శ్రీరాముడు మాత్రమే "సాకేత" రాముడు ఎలా అయ్యాడు ? సాకేతము అంటే అసలు అర్థం ఏమిటి ? తెలియజేయగలరు.

అయోధ్యకు మరో ప్రాచీన నామం సాకేతపురం. భారతీయ పురాణాలు, వేదాలు, శిలాశాసనాలు ఈ రెండింటినీ ఒకే నగరానికి చెందిన పేర్లుగా చెబుతాయి. కాలక్రమేణా ఒకే పుణ్యనగరానికి రెండు పేర్లు ప్రసిద్ధి చెందాయి. ఇవి వేర్వేరు నగరాలను సూచించవు; సంస్కృత-ప్రాకృత భాషల మార్పులు, వేద సంప్రదాయాలు, సాహిత్య పరంపరల వల్ల పేర్ల పరివర్తన మాత్రమే జరిగింది.

సాకేతం అన్న పదానికి మూలం సంస్కృతం. इसका धातु-सంబంధం सा +केत రూపంలో ఉంది. "సా" అంటే సమీపం లేదా తో. "కేత" అంటే దీప్తి, జ్యోతి, సూచిక, పతాకం. మొత్తం పదానికి భావార్థం దేవతా ప్రకాశానికి అత్యంత సమీపంగా ఉన్న స్థానం, దివ్యజ్యోతి నిలయమయ్యిన ప్రదేశం. పాత సంస్కృత కోశాలు సాకేతాన్ని దేవాలయాలు, రాజమందిరాలు, ఋషుల ఆశ్రమాలు సమూహంగా ఉన్న పవిత్ర క్షేత్రంగా వర్ణించాయి. అదే భావం తర్వాత ఈ నగరానికి ఆధ్యాత్మిక రాజధాని అనే అర్థం ఇచ్చింది.

ఇక్ష్వాకుల వంశంలో శ్రీరాముడు అయోధ్యలో జన్మించినవాడు. వంశపరంగా అయోధ్య మాత్రమే ఆయన రాజధాని. అయినప్పటికీ అనేక కాలాలు గడుస్తూ భక్తసాహిత్యం, పౌరాణిక వ్యావహారం, ముఖ్యంగా వాల్మీకి, కలిదాస, తరువాత అలవాటైన భక్తికావ్యాలు ఆయనను "సాకేతరాముడు" అని పిలిచాయి. ఇది వంశ సంబంధ పదం కాదు; ఆ నగరానికి ఉన్న ప్రత్యామ్నాయ నామంతో సంబంధం ఉన్న సంబోధన. రామపట్టాభిషేకాన్ని, ఆయన రాజ్యాన్ని, ఆయన దివ్యపురిని సూచించడానికి కవులు "సాకేతధామ", "సాకేతపురి", "సాకేతానాథ" వంటి శబ్దాలను వాడారు. ఇది తాత్త్విక సమ్మోహనానికి సంబంధించిన భాషా సంప్రదాయం. అంటే రాముడు సాకేతానికి అధిపతి, సాకేతపురం ఆయన దివ్యావాసం అన్న భావావేశం.

దేవభక్త సంప్రదాయంలో రాముడు చిహ్నాత్మకంగా సాకేతనాథుడు అవుతాడు. సాకేతం అంటే దివ్యజ్యోతి నిలయమైతే, ఆ నగరానికి ప్రభువు శ్రీరాముడే. భక్తికాలంలో ఆయన పరమపదాన్ని కూడా సాకేతలోకం అని కవియోగులు దివ్యరూపంలో భావించారు. ఇక్కడ సాకేతం భౌతిక నగరం అయిన అయోధ్యకు, అదే సమయంలో ఆధ్యాత్మిక లోకానికి కూడా పరమ నామమయ్యింది.

భాష, తత్త్వం, చరిత్ర ఈ మూడు కలిసినప్పుడు ఒకే పుణ్యప్రాంతానికి రెండు పేర్లు సహజంగా రూపుదిద్దుకున్నాయి. అయోధ్య ఒక చారిత్రక రాజధాని పేరు. సాకేతం ఒక ఆధ్యాత్మిక, కవితాత్మక, ప్రాచీన ప్రత్యామ్నాయ నామం. అందువల్ల శ్రీరాముడికి రెండు పేర్లూ సమానంగా వర్తిస్తాయి, కానీ ఇనవంశ సంబంధంగా చూస్తే ఆయన అయోధ్యాధిపతి. సాకేత అనే బిరుదు ఆయన నగరానికి ఉన్న దివ్యనామం వల్ల ఏర్పడింది.